Quỹ Private Equity khác quỹ Venture Capital như thế nào?

Về lí thuyết, Venture Capital (VC) chỉ là 1 dạng của Private Equity. Cả 2 đều đầu tư vào các công ty mục tiêu(thường là chưa niêm yết, đối với PE có thể mua công ty niêm yết sau đó huỷ niêm yết), kiếm tiền từ đầu tư chứ không phải phí tư vấn. Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kĩ thì có những điểm khác nhau rất lớn giữa 2 loại quỹ này.

Họ làm gì?

Loại công ty: Quỹ PE thường mua công ty mục tiêu ở nhiều ngành, trong khi đó VC chỉ tập trung vào các ngành mạo hiểm như công nghệ, dược phẩm…

Tỉ lệ mua: quỹ PE thường mua  100% công ty mục tiêu thông qua hình thức Leverage buy out, trong khi đó quỹ VC thường chỉ mua 1 tỉ lệ nhỏ, thường dưới 50%.

Size: vì mua cả công ty nên quỹ PE thường có những vụ đầu tư lớn, trong khi đó quỹ VC thường mua công ty ở giai đoạn phôi thai, nên tốn ít tiền hơn.

Cấu trúc vốn: quỹ VC thường mua bằng tiền của mình (equity), còn quỹ PE thường kết hợp cả vốn và vay nợ.

Vòng đời: Quỹ PE thường mua các công ty đã đi vào ổn định, hoặc đã là pucblic companies, còn quỹ VC hầu như chỉ mua các công ty sơ khởi, chưa có doanh thu.

Rủi ro & lợi nhuận

VC biết rằng rất nhiều công ty họ đầu tư vào sẽ thất bại, nhưng chỉ cần 1 vụ đầu tư thành công thì sẽ đem đến lợi nhuận khổng lồ, đủ đề bù đắp cho rất nhiều phi vụ thất bại trước đó. VC đầu tư vốn vào hàng tá công ty, mỗi công ty một ít (đa dạng hoá giống chơi số đề :D ). Trong khi đó quỹ PE thì khác hẳn.

Số lượng phi vụ đầu tư của quỹ PE ít hơn, khoản tiền đầu tư lớn hơn rất nhiều, giống như các nhà đầu tư CK chúng ta đánh tất tay, được ăn cả, ngã ăn mì tôm cả tháng. 1 vụ đầu tư thất bại ảnh hưởng lớn đến PE fund.

Lợi nhuận

Bạn  muốn biết loại quỹ nào có suất sinh lời cao hơn?

Có rất nhiều tranh luận về vấn đề này, nhưng nó có vẻ thấp hơn nhiều so với con số bạn nghĩ đến.

Hầu hết các quỹ PE & VC có lợi nhuận mục tiêu chỉ là 20%. Nhưng lợi nhuận trung bình trong giai đoạn 2005-2010 của nhiều PE & VC fund ở Mỹ đều dưới 10%. Điểm khác biệt là đối với quỹ VC, những thương vụ đầu tư tốt nhất thường thuộc về top fund lớn nhất, vì vậy return trung bình của quỹ VC bị thiên lệch mạnh & biến động cao giữa các quỹ có fund size khác nhau.

Tăng giá trị

Cả VC & PE fund đều tăng giá trị cho công ty mục tiêu bằng cách tái cấu trúc hoạt động & quản lí của công ty mục tiêu, đuổi giám đốc cũ, thay thế bộ máy mới có trình độ cao hơn. Các quỹ này cũng có thể kiếm lời bằng cách mua công ty mục tiêu với giá rẻ. Ngoài ra, giá trị tăng thêm có thể đến từ việc thay đổi cơ cấu vốn, sử dụng nhiều nợ có lãi suất rẻ hơn nhờ vào danh tiếng & quan hệ của quỹ. Sau khi chăn nuôi công ty mục tiêu lớn lên, quỹ đầu tư chốt lời bằng cách bán cho 1 quỹ PE khác, IPO, hoặc dùng 1 hình thức gọi là dividend recapitalizations. Công ty mục tiêu sẽ phát hành thêm nợ để trả 1 cục cổ tức thật lớn cho quỹ PE. Quỹ vẫn giữ quyền kiểm soát công ty, nhưng đã kiếm được 1 khoản lời lớn từ tiền cổ tức nhận được.

Về lí thuyết, quỹ VC có nhiều cơ hội để cải thiện quy trình hoạt động của công ty mục tiêu hơn, vì họ mua công ty trong giai đoạn sơ khai, nên hoạt động & bộ máy quản trị còn nhiều yếu kém.  

 (hết phần 1)

[CFA exam] 30 ngày ăn ngủ với sách CFA

Hiện nay bạn đang ở đâu trong biển kiến thức của kì thi CFA sắp tới? Đã đọc hết 6 quyển sách giầy, làm hết bài tập từng chương? Hay đã làm qua 1 vài practice exam?

Còn đúng 1 tháng nữa là tới kì thi, bạn cần lên kế hoạch học tập thật chặt chẽ & bám sát kế hoạch. Đây là lúc việc học tập có hiệu quả cao nhất vì khi nước đến chân thì chạy mới nhanh. Giai đoạn nước rút sẽ quyết định thành bại. Khoảng cách giữa PASS & band 10, band 9 là rất gần, vì vậy hãy cố gắng hết sức trong 30 ngày còn lại. Dưới đây là chiến lược cho 1 tháng ăn, ngủ, sống, & hít thở với CFA.

1/ Lên kế hoạch sử dụng tối đa nguồn lực bạn có

Nếu có thể, bạn hãy xin nghỉ làm 1-2 tuần, tạm bỏ qua những con sóng của tháng 5 (mà đã được dự báo là sóng dữ nên cũng chẳng béo bổ gì) để tập trung toàn bộ thời gian cho CFA. Bản thân tôi cũng chưa đi chơi 1 ngày nào trong các kì nghỉ lễ 30/4 trong 3 năm nay.

Chuẩn bị sẵn các đề thi cần phải ôn: bạn có 2 quyển Practice exam của Kaplan & khoảng 3 đề mock exam của các năm trước. Nếu còn thời gian, làm hết câu hỏi của Question bank luôn thì quá tuyệt.

2/ Practice makes perfect

Bất cứ công việc gì, dù là thi CFA, làm việc hay chơi thể thao, thực hành càng nhiều thì bạn sẽ càng quen tay & đạt kết quả tốt lên. Hãy tìm 1 nơi nào yên tĩnh (thư viện, phòng tự học, café sách) học tập trung 3h buổi sáng, 3h buổi chiều như đi thi thật để luyện khả năng tập trung trong kì thi. Giai đoạn này thời gian không còn nữa nên hãy sử dụng thời gian 1 cách tiết kiệm & thông minh.

3/ Review

Bạn cảm thấy đề thi thử thế nào? Sau khi làm đề hãy note lại những điểm kiến thức mình quên để ôn lại. Sau đó dò kết quả xem mình đúng được bao nhiêu %. Xem lại thật kĩ mình sai ở đâu & cố gắng hàn lại những lỗ thủng. Đề Practice exam thường có ghi chú rõ phần kiến thức được test là ở LOS nào. Nếu bạn sai ở LOS nào thì hãy đọc lại lí thuyết LOS đó 1 lần nữa.

Bạn có khoảng 8 đề thi, vì vậy hãy chia ra 2 ngày làm 1 đề (1 ngày làm full đề thi, 1 ngày sửa đề & ôn lại những kiến thức bị hổng). 1 số môn cần phải học thuộc bài như môn Ethics hãy sử dụng tuyệt chiêu ghi nhớ bằng liên tưởng & các hình ảnh vui như đã trình bày ở bài viết trước.

4/ Kiên định

Mỗi tuần đều phải làm đề, sửa đề từ sáng đến khuya rất stress & đòi hỏi bạn phải rất kiên định  nghị lực. Cố gắng lặp lại vòng quay như vậy trong vòng 1 tháng, bạn sẽ thấy kiến thức mình tăng lên hẳn so với trước khi ôn luyện. Những lúc quá stress hãy thư giãn đôi chút, chơi thể thao cho phấn chấn hơn, nhưng nhất định phải tiếp tục guồng quay vào ngày hôm sau, không được phép dễ dãi với bản thân trong giai đoạn nước sôi lửa bỏng này.  Trước khi thi 2 tuần nếu bạn làm Practice exam trên 60% thì gần như chắc chắn bạn sẽ Pass, vì đề thi thực tế dễ hơn Practice exam khá nhiều.

5/ Chăm sóc bản thân

Sức khoẻ là yếu tố quan trọng nhất ở giai đoạn này & xứng đáng là yếu tố “khoá đuôi”. Bạn không thể tập trung & kiên định được nếu bị cảm cúm, mất ngủ, suy nhược cơ thể. Vì vậy, hãy ăn uống thật chu đáo, bổ sung thêm trái cây, sữa hoặc thuốc bổ nếu thấy cần thiết. Cố gắng ngủ đủ giấc & ngủ chất lượng, nghe nhạc & tập thể dục để cơ thể luôn trong trạng thái sung sức.Tiếc 1h ngủ trưa hoặc cày thâu đêm suốt sáng được 1,2 bữa, nhưng lại bị bệnh thì còn tốn thời gian hơn là học tập hiệu quả & nghỉ ngơi đầy đủ.  Hãy lắng nghe & tôn trọng cơ thể bạn! 

Việc làm ngành chứng khoán: chưa bao giờ khó khăn như lúc này!

Việc làm ngành chứng khoán đang bị thất sủng ở nhiều quốc gia, kể cả các quốc gia có thị trường tài chính lớn mạnh như Mỹ. Theo số liệu của bộ lao động Mỹ, số lượng nhân viên môi giới chứng khoán & hàng hoá tại phố Wall tháng 3/2013 là 101.200 người, rớt xuống mức thấp nhất trong lịch sử. Chưa bao giờ khó kiếm việc làm tại phố Wall như lúc này. Hơn nữa, kiếm 1 công việc tốt trong ngành chứng khoán-đầu tư đã khó, tồn tại được còn khó hơn rất nhiều.

Tình hình việc làm ngành chứng khoán-đầu tư ở Việt Nam hiện nay cũng quá ảm đạm. Trong năm 2012, đã có tổng cộng 11 công ty chứng khoán bị kiểm soát đặc biệt và 3 công ty ở mức bị kiểm soát. Thị trường thanh khoản kém, công ty không có lãi kéo theo lương thưởng của nhân viên chứng khoán bị cắt giảm mạnh. Không chỉ các công ty chứng khoán, ở các quỹ đầu tư có tiếng, nằm trong top ở Việt Nam cũng có những đợt cắt giảm nhân sự mạnh. 1 lực lượng nhân sự “khủng” này thất nghiệp khiến cho áp lực tìm việc làm trong ngành càng tăng lên nữa. 5-7 năm trở về trước, nếu bạn du học thạc sĩ tài chính ở nước ngoài, là ứng viên CFA level 3 tất nhiên sẽ trở thành hàng hot trong mắt nhà tuyển dụng ngành đầu tư tài chính này, rất nhiều quỹ đầu tư & CTCK sẽ trải thảm đỏ rước bạn. Nhưng thực tế đáng buồn hiện nay là có khá nhiều thạc sĩ nước ngoài, CFA level 3 vẫn đang đau đầu vì thất nghiệp dài hạn. Nhiều người bỏ tiền tỉ ra đi du học tài chính nước ngoài, về nước chưa có kinh nghiệm làm việc nên rất khó xin việc. Không tìm được cách gì hay hơn, xong Master, CFA họ đành phải học tiếp sang CMT, FRM trong lúc chờ việc.

Đối với những ai đang kiếm việc làm tài chính đầu tư, số lượng công việc ít, ứng viên apply toàn “hàng khủng” nên cạnh tranh gay gắt & thật khó khăn để kiếm được việc làm mong muốn. Đối với những người sinh nghề tử nghiệp trong ngành, đành thắt lưng buộc bụng tồn tại, chờ đợi thị trường phục hồi thu nhập sẽ tốt lên & có nhiều việc để làm hơn. Lời kêu gọi 1 cuộc giải cứu ngành chứng: “Hãy mua chứng khoán đi, đừng chần chờ nữa! “  

Các sai sót & thiên lệch thường gặp khi xử lí dữ liệu tài chính

Mới đây, giới kinh tế thế giới một phen nổi sóng khi nghiên cứu nổi tiếng về quan hệ nợ công/GDP với tăng trưởng kinh tế của Carmen Reinhart và Kenneth Rogoff bị phát hiện có sai sót cực lớn. 1 trong những sai sót đó là một lỗi đặt nhầm công thức excel đã khiến 5 nước có tên đầu tiên trong bảng chữ cái bị loại khỏi phép tính giá trị trung bình trong giai đoạn 1946-2009. Đây là 1 trong những sai sót cơ bản khi làm nghiên cứu kinh tế có sử dụng dữ liệu quá khứ. Sai sót khi thu thập, xử lí dữ liệu (Transcription errors) này là nặng nhất & vô phương cứu chữa. Nói 1 cách bóng bẩy là “ Garbage in, gargage out”. Ngoài lỗi transcription errors như trên, sai sót về dữ liệu còn có thể gặp phải ở những dạng sau:

Survivorship bias: (Thiên lệch kẻ sống sót) loại bias này xảy ra khi chuỗi dữ liệu chỉ phản ánh những cá thể còn tồn tại trong 1 giai đoạn nghiên cứu. Lỗi này thường gặp nhất khi thống kê performance quá khứ của hedge funds. Khi 1 HF thua lỗ sập tiệm, nó bị loại ra khỏi cơ sở dữ liệu. Vì vậy database chỉ toàn chứa những thằng còn sống sót, chưa bị đào thải & đưa ra 1 bức tranh tốt đẹp hơn thực tế về lợi nhuận của các HF.

Smoothed data: 1 số tài sản thanh khoản kém, không có dữ liệu giao dịch hàng ngày nên khi sử dụng, người ta phải làm mượt dữ liệu. Các index của bất động sản như NCFEIF thường cung cấp các dữ liệu đã làm mượt, kết quả là nó đã understatement biến động thực tế của thị trường.

Ngoài các lỗi về thu thập dữ liệu, các analysts còn hay gặp các lỗi về phương pháp phân tích dữ liệu như sau:

Data-mining bias: bạn tin rằng chỉ số Vnindex sẽ có mối tương quan nào đó với số người vào đọc bài ở Vfpress hàng ngày. Vì vậy bạn cố gắng đào bới dữ liệu, tìm cho bằng được mô hình kinh tế lượng nào đó để giải thích tương quan giữa chỉ số Vni & page view Vfpress.vn. Nhưng nếu chỉ có kết quả thống kê mà không có lí luận kinh tế logic nào để support cho mô hình thì bạn đã bị lỗi data-mining bias.

Time-period bias: Các bác hãy tin tưởng giao tiền cho e quản lí hộ, tính từ đầu năm 2009 đến nay suất sinh lời của e là 70%. ( Nhưng e không tiết lộ rằng e bắt đầu mua cổ phiếu từ năm 2007, tính từ đó đến nay suất sinh lời vẫn còn âm nặng). Như vậy suất sinh lời e đi quảng cáo quá nhạy cảm với thời điểm chọn làm mốc tính, vì vậy không phản ánh đúng kĩ năng trading của e. (giao tiền e quản lí đảm bảo chỉ có hoà vốn đến lỗ, welcome )Lỗi này gọi là time-period bias. 

[CFA] Đã đến lúc làm practice exam!

Chỉ còn hơn 6 tuần nữa là đã đến kì thi CFA cho cả 3 level 1,2,3. Các sĩ tử CFA lại phải làm quen với khoảng thời gian nightmare nhất trong năm, thường xuyên thiếu ngủ & chích cafe liên tục để cầm cự. Theo nguyên tắc 80/20, 20% thời gian còn lại này sẽ quyết định 80% thành bại của kì thi. Theo kinh nghiệm xương máu của mình thì làm practice exam (Practice exam của Kaplan hoặc Mock exam của CFA Institute) càng sớm thì khả năng đậu càng cao. Nhiều bạn lo sợ mình chưa học được nhiều, làm Practice test chỉ phí thời gian & nản chí thêm. Nhưng thực ra đến thời điểm này ít nhất các candidate đã đọc qua 1 vòng 6 cuốn sách. Làm Practice test sẽ giúp bạn biết được mình đang bị lủng môn nào, cần vá gấp môn nào & môn nào kiến thức đã ổn để có chiến lược sử dụng khoảng thời gian ít ỏi còn lại một cách hợp lí nhất.

Dưới đây là lí do vì sao kết quả Practice test thấp cũng không đáng lo:

1/ Hầu như mọi người rớt khi làm Practice test lần đầu

Với lượng kiến thức quá nhiều & khá khó, lần đầu làm test tất cả các môn 1 lúc bị rớt không có gì là lạ. Đừng quá sợ hãi với kết quả practice test, hãy dành thời gian nhiều hơn cho các môn bạn đã rớt, nhưng cũng đừng bỏ rơi các môn thế mạnh. Học CFA chỉ cần bỏ 1 thời gian không lướt lại là môn thế mạnh cũng bị quên sạch.

2/ Rất nhiều yếu tố dẫn đến kết quả thấp

Ngoài việc học bài chưa kĩ, còn rất nhiều điều bạn phải rèn để bước vào kì thi chính thức. Những nguyên nhân có thể khiến bạn rớt kì thi CFA đó là:

Quản lí thời gian: người chưa có kinh nghiệm thi CFA thường cắm đầu giải hết đề từ đầu đến cuối. Đặt biệt thí sinh Việt Nam rất thông minh nên ít khi chịu bó tay trước 1 câu khó. Nhưng nếu bạn không quản lí thời gian tốt, dành quá nhiều thời gian cho 1 số câu khó thì sẽ không đủ giờ để làm các bài dễ phía sau. Đề thi CFA rất hay lừa thí sinh bằng cách cho câu thật khó lên đầu, các câu dễ phía sau. Ngoài ra, kì thi kéo dài đến 3h, nếu bạn không làm practice test ngày để quen với áp lực kì thi, vô phòng thi thật sẽ không đủ minh mẫn & sức khoẻ để làm tốt trong 3h đó.

Đọc & hiểu câu hỏi: Các câu hỏi trong đề thi thường hay gài bẫy để khiến bạn chọn đáp án sai. 1 số sai làm phổ biến của candidate đó là đề hỏi “least likely” lại chọn đáp án “most likely”, tình huống rất dễ, đề hỏi chọn đáp án sai, thí sinh trúng tủ nên chủ quan lại khoanh vào đáp án đúng…

Tô vào answer sheet sai: nhiều bạn trả lời nháp đúng nhưng khi tô vào answer sheet, vì vội vàng, không đủ thời gian kiểm tra lại nên tô bị nhầm thành kết quả sai. Lỗi này tuy sơ đẳng nhưng do kì thi quá căng thẳng nên nhiều bạn vẫn gặp phải.

3/ Thi thử rớt không có gì tồi tệ, điều tồi tệ là không rút được kinh nghiệm gì

Kết quả thi thử không đảm bảo kết quả thi thật, vì vậy nếu bạn được điểm cao cũng không nên quá vui mừng, & bị rớt cũng không phải là 1 điều tồi tệ. Hãy xem kĩ càng các đề thi thử đã làm, phân loại xem mình thường mắc lỗi sai gì (lỗi kiến thức hay lỗi ko đọc kĩ đề). Tổng hợp các dạng câu hỏi của từng môn, tập trung vào các môn thấp điểm & các môn có tỉ trọng cao. Lưu ý là đối với những câu hỏi dạng tư duy, suy luận, bạn đã làm sai 1 lần thường rất dễ sai 1 lần nữa nếu gặp lại câu đó, vì tư duy đã bị đóng đinh theo suy luận sai. Vì vậy cần đảm bảo là mình hiểu hết các câu làm sai.

4/ Đi nhanh & không sợ vấp ngã

Move fast and break things  là câu nói nổi tiếng của Mark Zuckerberg trong thư gửi cho cổ đông Facebook. Nếu bạn không va vấp gì, có thể là do bạn đi quá chậm. Trong việc chuẩn bị thi CFA, càng đi nhanh vào các bài practice test, bạn càng có nhiều thời gian để bạn nhận ra điểm yếu, làm quen với format đề thi & có sự chuẩn bị tốt nhất cho kì thi. Cho dù có vấp ngã khi thi thử cũng không sao. Vì vậy, đừng để quyển Practice exam sạch sẽ thơm tho thêm nữa, hãy lấy ra cày dần, move fast & thực hiện các bước ở trên để khắc phục điểm yếu của mình sau khi làm xong đề thi thử. 

Đầu tư chứng khoán theo cách của Einstein

Albert Einstein có câu nói nổi tiếng: "Nếu tôi có một giờ để cứu thế giới, tôi sẽ dành 55 phút xác định vấn đề và năm phút thực hiện các giải pháp." Einstein nói rằng ông muốn dành thời gian của mình một cách khôn ngoan, đặt câu hỏi để hiểu được tường tận vấn đề. Khi làm xong điều đó, ông chỉ cần 5 phút để đưa ra các phương pháp giải quyết vấn đề.

Nhiều nhà đầu tư chứng khoán thường đi ngược lại phương pháp của tiến sĩ Einstein. Họ có khuynh hướng mở tài khoản, trading loạn xạ các thể loại, chiêu thức trước. Họ sẽ giao dịch đã đời trong 55 phút đầu tiên và sau đó dùng 5 phút cuối cùng cố gắng tìm ra mình đã sai ở đâu mà cháy mất tài khoản. Nhắm mắt lại & tưởng tượng thiên tài Anhxtanh đang ở bên cạnh khuyên bạn cách đầu tư cổ phiếu, ông sẽ khuyên bạn cách dùng 55 phút đầu tiên như sau:

1/ Bạn phải tích luỹ tài sản trước. Anhxtanh sẽ khuyên bạn khi chơi chứng khoán, giữ tiền quan trọng hơn là kiếm được tiền. Trước khi trade phải nghĩ đầu tiên đến việc mình sẽ mất bao nhiều tiền nếu trade, chứ không phải mình sẽ lời bao nhiêu tiền.

2/ Tiếp theo, Einstein sẽ hỏi bạn 1 loạt câu hỏi về cách quản lí tiền bạc & bắt bạn phải cam kết làm theo kế hoạch trading mà bạn viết ra giấy trước khi giao dịch. Rất tiếc là ít người có thể lên kế hoạch cụ thể trước khi trade. Mục tiêu của Einstein là muốn bạn hiểu tường tận trade của mình, tại sao mua, thị trường rủi ro như thế nào? Có đáng để mạo hiểm không?

3/ Einstein sẽ hỏi về kĩ năng quản lý của bạn, liệu bạn có ghi lại kĩ càng mỗi lần trade, bao nhiêu tiền, lãi lỗ ra sao & có rút ra bài học gì không

4/ Câu hỏi tiếp theo Einstein sẽ hỏi bạn là về kiến thức chuyên môn của bạn, kĩ năng ra quyết định. Bạn có đủ kiến thức  kinh nghiệm để kiếm tiền từ thị trường chưa?

5/ Bạn sẽ được hỏi về cách trading, cách phân tích thị trường & kết quả backtest của bạn. Liệu bạn có trade ảo cho thật nhuần nhuyễn vũ khí của mình trước khi trade bằng tiền tươi thóc thật không?

6/ Tiếp theo, ông ấy sẽ giám sát các lần trading của bạn để xem bạn có tuân thủ kỉ luật & phương pháp đề ra không.

7/ Cuối cùng, ông ấy muốn biết ý tưởng đầu tư, cổ phiếu bạn chọn đến từ đâu & tư duy như thế nào để chọn nó, tự đánh giá khách quan từ thị trường, chạy theo đám đông hay nghe lời tư vấn.

Rất nhiều nhà đầu tư không đủ kiên nhẫn dùng 55’ đầu tiên của mình để tìm hiểu bản thân, nghiên cứu thị trường, luyện tập thật kĩ mà chỉ muốn ra chiến trường múa kiếm để ăn sẹo, đổ máu thì nhớ mới lâu. Nhưng với 1 bộ óc vĩ đại như Einstein, thành công của 5’ sau cùng trên chiến trường đến từ 55’ chuẩn bị thật kĩ càng trước đó. Lincoln- 1 trong những tổng thống vĩ đại nhất Hoa Kỳ có câu nói nổi tiếng: “"Nếu cho tôi 6 giờ để chặt một cái cây, tôi sẽ dành 4 tiếng để mài rìu". Chúc các bạn mài được những chiếc rìu thật bén trước khi chặt đổ cây đại thụ Vnindex khó nuốt này nhé!  

10 lí do khiến bạn không phải là nhà đầu tư giá trị

Với sự phát triển vũ bão của trường phái Phân tích kĩ thuật & Quant, số lượng nhà đầu tư theo trường phái đầu tư giá trị ngày càng ít. Không thể phủ nhận trở thành 1 trader, lính đánh trận với các bộ vũ khí hạng nặng MA, Ichimoku, sóng Elliot dễ chiến đấu & hứng thú hơn rất nhiều so với việc mày mò báo cáo tài chính, phân tích hoạt động kinh doanh, xác định giá trị nội tại & kiên nhẫn chờ đợi giá thị trường sẽ đạt đến giá trị nội tại kì vọng (mặc dù có thể giá thị trường sẽ chẳng bao giờ đạt được mức giá mình tính toán L ).

Bạn có phải là nhà đầu tư giá trị? Nhiều người cho rằng mình là nhà đầu tư giá trị, nhưng có thể sự thật không phải vậy. Dưới đây là 10 lí do khiến bạn không phải là 1 nhà đầu tư giá trị thứ thiệt giống Warren Buffett:

10/ Đầu tư dựa vào đồ thị giá: Nếu bạn mua bán chứng khoán dựa vào MA20, vai đít vai, cốc tay cầm…chắc chắn bạn không phải là nhà đầu tư giá trị. Nhà đầu tư giá trị không quan tâm có đúng là nếu giá vượt MA20 sẽ tăng mạnh, giảm mạnh khối lượng lớn là xả hàng…họ chỉ quan tâm mối quan hệ giữa giá cả và giá trị.

9/ Chỉ dùng chỉ số tài chính để đầu tư: bạn không phải là nhà đầu tư giá trị nếu chỉ mua cổ phiếu vì các chỉ số tài chính đẹp. Đầu tư giá trị chú trọng phân tích giá trị của hoạt động kinh doanh của công ty để ra quyết định đầu tư.

8/  Cố gắng ước tính EPS của công ty trong quý tới: nếu bạn quyết định không mua 1 cổ phiếu undervalued bởi vì dự đoán nó không đạt được EPS kì vọng trong quý tới, bạn không phải là value investor. Đầu tư giá trị không chơi trò chơi dự đoán, chỉ tìm cơ hội từ sự chênh lệch giữa giá cả và giá trị.

7/ Quyết định đầu tư dựa vào tư vấn của analyst: mặc dù nhờ sự tư vấn của các analyst danh tiếng có thể giúp bạn mua được nhiều cổ phiếu giá trị và sinh lời, nhưng ngay cả các analyst chưa hẳn đã là nhà đầu tư giá trị. Các analyst thường bị nhiều thiên lệch & bị nhiều chi phối từ khách hàng lớn mỗi khi đánh giá cổ phiếu. Họ thường khuyến nghị mua khi cổ phiếu đã có tín hiệu tốt & bắt đầu tăng giá, và khuyến nghị bán ngay khi giá cổ phiếu giảm mạnh hoặc công ty có vấn đề gì xấu.

6/ sử dụng P/E to Growth (PEG) để định giá doanh nghiệp: nếu bạn sẵn sàng trả giá cao hơn để mua cổ phiếu 1 công ty tăng trưởng nhanh, bạn có thể thuộc nhóm nhà đầu tư tăng trưởng (growth investor) hoặc chạy theo đám đông, không phải là nhà đầu tư giá trị. Value investor thứ thiệt sẽ dự phóng free cash flow từ business của công ty để định giá.

5/ Dùng EBITDA để đánh giá cash flow: EBITDA có ưu điểm là đã loại bỏ ảnh hưởng của đòn cân nợ và thuế, tuy nhiên cũng loại bỏ luôn ảnh hưởng của chi phí khấu hao. Chi phí khấu hao có ảnh hưởng lớn đến giá trị nội tại. Nếu chi phí này cao, có thể công ty đã dùng quá nhiều tiền để đầu tư tài sản cố định & giảm free cash flow cho cổ đông.

4/ Bạn lo lắng nếu không biết được diễn biến giá danh mục của mình như thế nào trong 1 năm tới: nếu bạn cần biết giá cổ phiếu hôm nay tăng giảm thế nào để biết danh mục mình đã tăng được bao nhiêu % rồi, bạn không phải là nhà đầu tư giá trị. Value investor không quan tâm đến lãi lỗ trong 1 ngày hay 1 tuần, họ chỉ quan tâm liệu business của công ty có thể đem lại bao nhiêu giá trị cho cổ đông & đem lại trong bao lâu.

3/ Mua cổ phiếu vì được ai đó phím hàng: nếu bạn vào hàng tất tay vì được 1 cao thủ có danh vọng nào đó phím hàng, (leo chung tàu với cao thủ phải an toàn hơn tự mình đầu tư), bạn không phải là value investor. Làm sao bạn biết giá trị nội tại cổ phiếu là bao nhiêu khi không biết mã cổ phiếu mình mua sản suất cái gì, tiềm năng ra sao.

2/ mua cổ phiếu khi thị trường cho cơ hội: thực tế thì chiến lược này không sai, ví dụ giai đoạn đầu năm 2012 & 2013 khi TT cho cơ hội thì mua gì cũng có ăn, khỏi cần phân tích, nhưng như vậy cũng không phải là value investor. Warren Buffett từng nói rằng thành công của value investor không phải là ngành đó hoặc công ty đó tăng trưởng nhanh như thế nào. Quan trọng là công ty đó có lợi thế cạnh tranh rõ ràng & lợi thế cạnh tranh đó duy trì ổn định. Cổ phiếu giá trị tiêu biểu là VNM vẫn cứ uptrend mãi, vì lợi thế cạnh tranh của công ty & của ngành hiện tại vẫn ổn định & rất mạnh. Trong khi đó các cổ phiếu hot như S96, PVX nếu hên cũng ăn được 100%, nhưng chỉ là cổ phiếu đầu cơ ngắn hạn. Nếu xui giống Niu Tơn thì bạn sẽ bị thua cháy túi, vì hoạt động kinh doanh của những công ty S96, PVX không có lợi thế cạnh tranh gì rõ ràng.

1/ Triết lí đầu tư của bạn không xem xét đến giá cổ phiếu: nếu bạn chỉ mua cổ phiếu chỉ vì công ty đã mở rộng được thị phần, mô hình kinh doanh công ty rất tiềm năng… mà không tham chiếu đến giá thị trường hiện tại, bạn cũng không phải là nhà đầu tư giá trị. Value investor không chú trọng diễn biến giá trong ngắn hạn, nhưng cũng phải dựa vào giá thị trường để tính toán cổ phiếu đang giao dịch dưới giá trị hay đã overvalue. Value investor không chỉ mua công ty tốt với giá thấp hơn trung bình, mà còn có thể mua những công ty trung bình với giá tốt.

Xét trên 10 tiêu chuẩn trên thì người viết cũng không phải là value investor. Tuy nhiên cũng không nhất thiết phải là nhà đầu tư giá trị, miễn sao chiến lược đầu tư của bạn giúp bạn kiếm được tiền ổn định & tự tin chiến đấu là được. Hơn nữa, chọn chiến lược nào còn tuỳ thuộc vào nền tảng kiến thức, vốn & kinh nghiệm chinh chiến của từng người. Tài khoản nhỏ, cần có dòng tiền để sống thì không đủ kiên nhẫn mua 1 cổ phiếu, nắm giữ vài ba năm như WB được.  Nhiều người kết hợp PTCB & PTKT thành trường phái đầu cơ giá trị để thích ứng với TTCK Việt Nam cũng là 1 cách rất sáng tạo. Không phải cứ áp dụng 100% lí thuyết để trở thành value investor “thứ thiệt” mới gọi là thành công.

[Tài chính hành vi] Các cách phân loại nhà đầu tư

Những thập kỉ gần đây, các chuyên gia tài chính đã cố gắng phân loại nhà đầu tư dựa trên các đặc điểm tâm lý, tính cách thái độ… của họ. Nền tảng kến thức, kinh nghiệm và thái độ của nhà đầu tư đối với rủi ro đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình ra quyết định đầu tư.

1 trong những cách phân loại cũ nhất và phổ biến nhất đó là cách phân loại các nhà đầu tư theo 2 dạng active & passive. Theo Barnewall, nhà đầu tư thụ động là những nhà đầu tư mong muốn sự an toàn nhiều hơn, sợ thua lỗ nhiều hơn so với khả năng tài chính của họ. Nhóm nhà đầu tư này thường bao gồm các luật sư, giám đốc của những công ty lớn, kế toán viên, bác sĩ & các hộ kinh doanh nhỏ. Sự thiếu thông tin & kiến thức về kinh tế tài chính  khiến cho họ sợ đầu tư thua lỗ hơn so với khả năng chịu đựng rủi ro của họ. Ngược lại, nhà đầu tư năng động là những người có khả năng chịu đựng rủi ro cao & thích mạo hiểm hơn so với việc chỉ lựa chọn các cổ phiếu an toàn. Những nhà đầu tư này thường rất tự tin vào kiến thức, kinh nghiệm đầu tư của mình và thích tự nghiên cứu để ra quyết định đầu tư chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào tư vấn của chuyên gia.

Dựa 1 phần vào kết quả nghiên cứu của Barnewall(1987), Bailard, Biehl, và Kaiser (BBK) đã phân loại nhà đầu tư cá nhân theo 2 trục: mức độ tự tin & cách thức hành động. Từ mô hình như hình vẽ, BBK phân nhà đầu tư thành 4 loại:

Mạo hiểm: (Adventurer) nhà đầu tư thuộc loại này thích 1 danh mục tập trung, bỏ trứng vào cùng 1 rỗ vì họ tin vào bản thân & quyết liều ăn nhiều. Chính sự tự tin này khiến họ thường tự chọn cổ phiếu & khiến cho nhiều chuyên viên tư vấn, môi giới không ăn được phí tư vấn từ họ.

Chạy theo đám đông: (Celebrity): nhà đầu tư này là người rất máu đầu tư nhưng không tự tin. Vì vậy họ thường đầu tư theo các cổ phiếu hot hiện tại, có nhiều cao thủ bơm thổi, hoặc nghe tin có đội lái lái con nào thì theo con đó. Đây không phải là tích cách thường thấy của 1 nhà đầu tư thành công.

Chủ nghĩa cá nhân: (individualist) họ rất tự tin & mua bán với sự cẩn trọng. Nhà đầu tư loại này hiểu mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuân, thường tự mình nghiên cứu đầu tư và ít mắc sai lầm hơn nhà đầu tư mạo hiểm. Họ thường đa dạng hoá danh mục của mình & sẽ bán sạch cổ phiếu khi có hiện tượng bong bóng giá tài sản bị thổi lên quá cao. Các nhà đầu tư chuyên nghiệp phải có tính cách này mới sống lâu được trên thị trường. Chỉ cần ăn ít thôi, nhưng mà ăn hoài, ổn định năm này qua năm khác.

Quá thận trọng: (Guardian) quá cẩn thận & sợ hãi là đặc tính của nhóm nhà đầu tư này. Những người lớn tuổi thường nằm trong nhóm này. Họ cần bảo vệ thành quả lao động, kiếm dòng tiền ổn định hơn là mạo hiểm đầu tư vào các cổ phiếu hot. Ngoài ra, các nhà đầu tư mới vào thị trường với quá ít kiến thức & kinh nghiệm cũng thường rơi vào nhóm quá thận trọng (lí thuyết là vậy, nhưng có lẽ ở VN những người mới gia nhập thị trường thường liều nhất :D )

Trung lập: (straight arrow) Rất nhiều nhà đầu tư thường nằm trong loại này. Họ không quá tự tin, cũng ko quá sợ hãi, kiến thức kinh nghiệm vừa vừa. Họ có 1 số đặc điểm của nhóm này trộn lẫn 1 số đặc điểm của nhóm khác, nhìn chung là những nhà đầu tư trung bình, có kiến thức & 1 chút tự tin, nhưng vẫn chưa đủ tiêu chuẩn để nhảy sang nhóm individualist.

 Còn bạn? Bạn đang thuộc nhóm nào trong 5 nhóm trên?

Đứng dưới góc độ đầu tư chuyên nghiệp, Individualist là nhóm tốt nhất & đảm bảo sống thọ lâu dài với thị trường. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư không đủ thời gian và năng lượng để trang bị kiến thức, kinh nghiệm nhằm mục tiêu sinh nghề tử nghiệp với công việc đầu tư. Vì vậy, nằm ở nhóm Trung Bình cũng đã là rất tốt, vừa đảm bảo dòng vốn của mình không quá rủi ro, vừa có thể học hỏi & nếu may mắn thì kiếm ăn tốt từ thị trường. Còn nếu bạn đang nằm trong 3 nhóm còn lại thì cũng không phải thảm hoạ gì. Ai cũng có những thiếu sót về kiến thức, kinh nghiệm, tâm lý & cần phải có thời gian nếm đòn bầm mình bầm mẩy từ thị trường thì mới lớn lên & tăng level được. Chúc các bạn trước mắt đầu tư trăm trận không thua, học tập rèn luyện dần để sớm đạt cảm giới individualist, có thể kiếm tiền ổn định từ TTCK.