Giá trị doanh nghiệp – Enterprise value & Equity value

Enterprise value & các chỉ số liên quan, ví dụ như EV/EBITDA là 1 chỉ số rất quen thuộc với dân Investment Bankers, Analysts & investors theo trường phái phân tích cơ bản. EV là số tiền phải bỏ ra để mua toàn bộ vốn cổ phần + nợ vay của doanh nghiệp. Thay vì dùng các chỉ số phổ thông như PE, phát biểu: “Công ty A có EV/EBITDA = 5, trong khi trung bình ngành là 7, quá rẻ” nghe có vẻ hoành tráng & trí tuệ hơn hẳn J (nhưng tiếc là phát biểu không đúng cho mọi trường hợp).

Về công thức tính, Enterprise Value = giá thị trường của Equity + Vay ngắn hạn + Vay dài hạn + Lợi ích cổ đông thiểu số + Giá trị thị trường cổ phiếu ưu đãi - Tiền và tương đương tiền. Nếu theo toán học thì càng tăng debt & giảm cash sẽ làm tăng giá trị doanh nghiệp lên. Nhưng như vậy có hợp logic không?

Hãy bỏ qua những thuật ngữ phứt tạp về minority interest, preferred stock, dùng công thức đơn giản EV= Equity value (QV) + Net Debt (ND).  Giả sử bạn định mua 1 căn nhà giá 5 tỉ, trong đó bỏ ra 1 tỉ vốn & vay thêm 4 tỉ. Như vậy EV của căn nhà là 5 tỉ, còn QV là 1 tỉ. Equity value chỉ thể hiện giá trị của số vốn bạn bỏ vào kinh doanh.  Lãi vay đang rẻ, bạn tranh thủ vay thêm 1 tỉ mông má lại căn nhà để bán được giá hơn. Ngay sau khi vay, debt tăng lên 1 tỉ & cash cũng tăng lên 1 tỉ, còn giá trị căn nhà có tăng lên không? Hiển nhiên là không, vì tiền vay vẫn nằm trong tài khoản ngân hàng, chưa ảnh hưởng gì đến giá trị căn nhà. Bây giờ bắt đầu rút tiền ra sơn sửa lại nhà, debt vẫn là 5 tỉ, trong khi đó cash đã ít đi, vì vậy net debt đã tăng lên và giá trị căn nhà bạn đã thay đổi. Câu hỏi ở đây là EV của căn nhà thay đổi như thế nào?

Trường hợp thứ nhất, bạn sửa nhà hết 1 tỉ và bán căn nhà được đúng 6 tỉ. Như vây EV căn nhà đã tăng 1 tỉ so với ban đầu, nhưng QV của bạn chẳng tăng đồng nào. Bán nhà  6 tỉ, trả nợ 5 tỉ, bỏ túi đúng bằng 1 tỉ vốn ban đầu. Tương tự, nếu bạn sửa 1 tỉ & bán được 6.5 tỉ, nghĩa là khoản vay 1 tỉ để sửa nhà đã giúp EV tăng 1.5 tỉ & QV tăng được 500 tr. Tệ nhất là sửa nhà hết 1 tỉ mà chỉ bán được 5.5 tỉ, vậy là lỗ mất 500tr.

Enterprise value & equity value được sử dụng rất thường xuyên khi định giá doanh nghiệp. Khi bạn muốn chiết khấu dòng tiền để định giá doanh nghiệp, có thể định giá enterprise value bằng cách tính Free CF to Firm & chiết khấu bằng WACC, hoặc định giá trực tiếp equity bằng cách tính Free CF to Equity & chiết khấu bằng cost of equity. Hiểu rõ bản chất của EV & equity sẽ giúp bạn dùng đúng free cash flow & discount rate trong model của mình. Ngoài ra, khi so sánh các doanh nghiệp bằng các chỉ số EV/EBITA, PE… hiểu đúng bản chất của enterprise value & equity value sẽ giúp bài valuation logic & chặt chẽ hơn. 

5 câu hỏi phổ biến về kết quả CFA sẽ có ngày mai

Kết quả kì thi CFA level 1 & 2 sẽ có vào ngày mai, 22/7. Vậy là sau nhiều tháng học hành vất vả, cày sâu cuốc bẩm & gần 2 tháng hồi hộp chờ đợi, bạn sẽ biết nổ lực của mình có được đền đáp như mong muốn không. Cadidate level 2 đã trải qua cảm giác hồi hộp & xúc động khi nhận kết quả, nhưng có lẽ rất nhiều level 1 candidate đang rất nóng lòng & muốn hỏi nhiều điều về kết quả ngày mai. Dưới đây là 5 câu hỏi phổ biến về kết quả thi CFA:

1/ Kết quả thi được thông báo như thế nào?

Trước đây, kết quả CFA được post trên trang web của CFA Institute, & bạn sẽ truy cập vào trang web để dò kết quả. Nhưng quá nhiều người cùng vào trang web 1 lúc khiến trang web thường không truy cập được vào ngày nhận kết quả. Vì vậy CFA Institute đã chuyển sang cách gửi mail cho từng candidate thông qua email bạn nhập lúc đăng kí thi.

Formats kết quả thường khác nhau đôi chút qua mỗi năm. Format năm 2012 như sau: nếu may mắn bạn sẽ nhận được thông báo  “Congratulations! We are very pleased to inform you that you passed the June 2012 Level 1/II CFA exam. 42% of candidates passed the June 2012 Level 1/II CFA exam. You are one step closer to achieving your goal of earning the globally respected CFA charter”. Nếu không may, I'm sorry to inform you…

2/ Khi nào email đến?

9h sáng mai (9AM ET) là kết quả sẽ được gửi mail đi. Nhưng do chênh lệch múi giờ nên nếu bạn ở Anh thì sẽ nhận vào 2h chiều, Ấn Độ là 6h30PM, Trung Quốc, Sing, Việt Nam khoảng 9h PM. Cảm giác đợi mail rất thú vị, refresh mail liên tục. 1 số bạn bè có điểm trước và pass sẽ gọi hỏi thăm bạn có kết quả chưa? Lúc này bạn sẽ rất nóng lòng và nghĩ: “WTF, sao mình chưa có kết quả, mấy đứa đậu có trước hết rồi, vậy mình teo rồi L “. Thực có ra nhanh hay chậm hơn 1,2h là bình thường, không phải do điểm thấp thì có mail sau nhé bạn.

3/ Bảng kết quả thi tròn méo thế nào?

Trong email sẽ có 1 bảng thống kê điểm số của 10 môn học  với 3 mức: 0-50%, 50-70%, >70%. Nếu bạn được 1 hàng dọc (10 môn trên 70%) thì quá tuyệt vời, thực ra chỉ cần 4 môn lớn trên 70% và ko quá 2 môn dưới 50% là đủ đậu rồi.

4/ Nếu tôi đậu/rớt, tôi sẽ làm gì tiếp theo?

Nếu bạn đậu, xin chúc mừng! bạn hãy đi liên hoan với bạn bè, tận hưởng niềm vui chiến thắng. Sau đó chuẩn bị tiền để đăng kí level tiếp theo available ngay sau ngày báo kết quả.

Nếu bạn không pass, đừng từ bỏ! Hơn 70% candidates đã từng thi lại kì thi này. Thất bại là bài học để bạn thay đổi phương pháp học tập, nổ lực hơn nữa để đạt được ước mơ.

5/ Tôi làm rất tốt mà vẫn rớt, tôi phải phúc khảo!

Nếu bạn rớt & muốn phúc khảo, bạn có quyền phúc khảo. Nhưng nó sẽ tốn của bạn 100$ & theo tôi được biết thì chưa có ai phúc khảo thành công! L. Vì vậy lời khuyên là trừ khi bạn tự tin là làm rất rất tốt, nhưng kết quả lại rất rất tệ hãy phúc khảo.  (đôi khi bạn suy nghĩ đúng hết nhưng quá cao hứng nên tô nhầm vào ô trả lời nên thành sai hết)

Nếu bạn có thêm câu hỏi khác, hãy comment & sẽ được reply ngay lập tức J

Làm sao để tự tin hơn?

1 trong những điểm lớn làm nên sự khác biệt giữa người thành công & thất bại đó là sự tự tin vào bản thân mình. Người tự tin luôn sống hạnh phúc & thành công hơn, bất kể họ có gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống. Số người xuất chúng & tự tin bẩm sinh từ trong bụng mẹ không nhiều, nhưng may mắn là sự tự tin có thể luyện tập được. Dưới đây là 14 cách để luyện sự tự tin, không quá khó, nhưng đòi hỏi phải kiên trì để tạo thành 1 tính cách.

1/ Thất bại thường xuyên hơn: càng gặp nhiều thách thức, thất bại càng nhiều lần sẽ cho bạn nhiều bài học giá trị & giúp bạn tự tin hơn ở những lần sau (miễn là bạn đừng bị thất bại đánh gục)

2/ Ghi lại thành quả mình đạt được: hãy viết 1 danh sách những thành công bạn đã đạt được, cả lớn & nhỏ. Nó giúp bạn nhớ lại những khoảnh khắc thành công & cảm thấy tự tin hơn.

3/ Đừng so sánh: đừng so sánh bản thân với bất kì ai. Chặng đường của mỗi người có những chướng ngại & điểm đến khác nhau. Mãi so sánh với các con ngựa xung quanh chỉ làm tốc độ bạn chậm đi.

4/ Ăn mặc gọn gàng: ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ, lịch sự sẽ làm bạn cảm thấy thoải mái & tự tin hơn. Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn đi phỏng vấn xin việc làm. Đừng mặc những bộ quần áo quá sặc sỡ.

5/ Phong thái khoan thai, chững chạc: những người kém tự tin thường có phong thái rụt rè, không làm chủ được mình. Bạn cần phải tập 1 phong thái đi đứng nhanh nhẹn tự tin, luôn ngẫn cao đầu (đừng ngẫn cao quá J ). Cách này tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả, lúc mất tự tin chỉ cần hít 1 hơi dài, đi 1 vài bước nhanh nhẹn, ngẫn cao đầu, đấm tay vào không khí mấy cái như vừa ghi được bàn thắng đẹp sẽ giúp bạn tự tin lại ngay lập tức.

6/ Học tập: càng hiểu biết, bạn càng tự tin. Kiến thức là sức mạnh, càng có nhiều nó thì bạn càng mạnh hơn & càng tự tin hơn.

7/ Cơ thể cân đối: hãy tập thể dục thường xuyên để giữ cơ thể cân đối, thể trạng tốt tinh thần mới minh mẫn, tự tin & tràn đầy năng lượng.

8/ Nói chuyện với người lạ: khi sinh hoạt ở 1 tập thể đông người, thay vì nói chuyện với những người thân quen, bạn hãy tập cách bắt chuyện với những người lạ, nó giúp bạn hứng thú hơn & nhận ra rằng nói chuyện với 1 người lạ cũng không quá khó.

9/ Chia mục tiêu lớn thành những mục tiêu nhỏ hơn: những mục tiêu nhỏ hơn này bạn sẽ đạt nhanh hơn & dễ hơn, nó tạo động lực cho bạn tiếp tục đạt những mục tiêu lớn. Người mới đầu tư chứng khoán đặt mục tiêu 100%/ năm sau khi lỗ vài lần sẽ nản & bỏ cuộc. Thay vào đó, bạn hãy làm từng bước, hãy vui nếu năm nay lỗ ít hơn năm ngoái, năm sau thay vì lỗ đã có 1 khoản lời nho nhỏ.

10/ Hãy xung phong: hãy xung phong nhận 1 nhiệm vụ mới hoặc 1 dự án khó nuốt. Bạn sẽ học hỏi & tự tin lên nhiều hơn bạn nghĩ.

11/ Chơi với những người bạn tự tin: tính cách con người rất dễ lây lan. Nếu bạn chơi với 1 nhóm bạn nhỏ, 1 thời gian tất cả sẽ có chung 1 số tính cách. Vì vậy, hãy tiếp xúc thường xuyên với những người tự tin để truyền lửa cho bạn.

12/ Luyện tập thường xuyên: luyện tập những kĩ năng cần thiết để thành công. Càng luyện tập nhiều, càng giỏi & sẽ càng tự tin hơn. Thiên tài là 99% nhờ sự khổ luyện.

Top 5 điều hối tiếc nhất trong sự nghiệp

Trong blog của Harvard business review, Daniel Gulati đã nghiên cứu về những điều người ta cảm thấy hối tiếc nhất trong sự nghiệp của họ. Daniel đã nói chuyện với nhiều người thành công & thất bại, làm nhiều công việc khác nhau, từ Investment banker, thợ chụp ảnh, CEO…và rút ra 5 điều người ta hối tiếc nhất trong sự nghiệp như sau:

1/ Tôi ước tôi không phải làm việc vì tiền

Điều hối tiếc nhất đến từ những người có công việc tốt, được trả lương cao nhưng lại không yêu thích công việc của mình. Đến 1 ngưỡng nào đó, lương cao không còn mang lại động lực làm việc nữa. 1 investment banker than vãn: “ tôi ao ước nghỉ việc mỗi buổi sáng đi làm, nhưng tôi còn nhiều cam kết với công ty”. Một chuyên viên tư vấn khác than thở: “ tôi chán phải đối mặt với áp lực quá lớn trong công việc  mỗi ngày, nhưng tôi không biết mình có thể làm được công việc gì khác”.

2/ Tôi ước tôi đã nghỉ việc sớm hơn

Nhiều người đủ dũng cảm nghỉ việc để theo đuổi đam mê của mình lại hối tiếc rằng giá mà mình đã quyết định nghỉ việc sớm hơn. 1 nghiên cứu thống kê rằng 80% số người không hài lòng với công việc của mình nhưng vẫn không chuyển việc dù biết mình nên làm thế.

3/ Tôi ước tôi đủ tự tin để tự kinh doanh

1 nghiên cứu thống kê rằng 70% người đi làm đều mong muốn công việc hiện tại sẽ giúp ích cho sự nghiệp kinh doanh riêng của họ sau nay. Nhưng rất ít trong số họ đủ can đảm để bỏ công việc ổn định để ra kinh doanh riêng.

4/ Tôi ước tôi sử dụng thời gian học đại học hiệu quả hơn .

Học đại học cũng là 1 khoản đầu tư lớn về thời gian & tiền bạc. Nhưng không nhiều sinh viên có được lợi nhuận cao từ khoản đầu tư dài hạn này. Vì vậy nhiều người hối tiếc giá như họ đã học nhiều kiến thức & kĩ năng hơn ở trường đại học để có thể kiếm 1 công việc tốt khi ra trường.

5/ Tôi ước tôi quyết đoán hơn để bắt lấy cơ hội

Trong sự nghiệp mỗi người có rất nhiều cơ hội có thể thay đổi cuộc đời của họ, nhưng những cơ hội đó thường đến bất ngờ & cần sự quyết đoán. Nhiều người không dũng cảm & từ chối những cơ hội có thể tạo 1 bước nhảy rõ rệt trong sự nghiệp.

Còn bạn, điều gì làm bạn hối tiếc nhất trong sự nghiệp của mình?

Những lời khuyên dành cho sinh viên để có nghề nghiệp tốt

Khi bạn sắp ra trường đi làm, bạn hay hỏi trên diễn đàn hoặc hỏi những người có kinh nghiệm rằng: làm sao để kiếm được công việc analyst yêu thích, nên học MBA, CFA hay đi làm? Muốn làm ở quỹ đầu tư phải học gì?... Nếu bạn có em đang học cấp 3, đại học, bạn sẽ khuyên em bạn những gì để có lợi thế cạnh tranh rõ ràng để xin việc khi ra trường? Dưới đây là 1 số lời khuyên

1/ Hãy tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa: càng tham gia sớm & nhiều hoạt động ngoại khóa, bạn càng có nhiều cơ hội rèn luyện nhiều kĩ năng, đặc biệt là kĩ năng lãnh đạo. Ngoài ra, bạn còn nên tham gia các cuộc thi diễn thuyết, đóng kịch, thể thao. Khả năng nói lưu loát trước đám đông là vô giá, ứng dụng trong công việc nhiều gấp mấy lần kiến thức học gạo từ sách vở, đóng kịch sẽ giúp bạn vượt ra khỏi vỏ ốc an toàn của bạn, hiểu về ứng xử, tính cách của nhiều người, trong khi đó thể thao giúp bạn có sức khỏe, kĩ luật, chiến thuật, ý chí không bỏ cuộc.

2/ Cố gắng là học sinh-sinh viên giỏi, hoặc ít nhất là nằm trong top của lớp: nhiều người nói điểm đại học không quan trọng, nhiều đứa điểm cao nhờ học trâu bò nhưng chẳng thông minh năng động gì. Vâng, chính sự trâu bò đó là điểm cộng trong mắt nhà tuyển dụng. Điểm tổng kết cao không chắc là IQ cao, nhưng nó cho thấy sự nghiêm túc & chăm chỉ với việc học. Học nghiêm túc thì làm việc cũng nghiêm túc, chăm chỉ, và ngược lại.

3/ Tham gia nhiều cuộc thi & khóa học mà bạn có thể: hãy kết thúc 4 năm đại học với các thành tích ấn tượng trong CV, tham gia thi & đoạt giải các cuộc thi học thuật, thể thao, mùa hè xanh, tập tành kinh doanh…tất cả đều khiến giá trị của bạn tăng cao hơn rất nhiều so với phần còn lại. (nhưng đừng tham gia các cuộc thi đá banh PS2 độ, bi-a độ, cá độ đá banh như mình J )

4/ Cố gắng kiếm việc làm thêm vào kì nghỉ hè: nếu được thực tập ở 1 công ty nào đó thì quá tuyệt. Mình có đứa em sinh viên năm 3 được nhận thực tập chương trình của SSI đợt rồi, 1 cơ hội quá tốt cho các sinh viên có cơ hội làm quen với môi trường làm việc chuyên nghiệp.

5/ Ráng học ở 1 trường tốt: 1 sinh viên đầu vào thấp nhưng được học ở trường tốt, bạn bè đều giỏi và có nghị lực, mục tiêu cao, giảng viên chất lượng khi ra trường sẽ khác rất nhiều so với các bạn điểm đầu vào rất cao nhưng học ở các trường có cơ chế đào tạo không tốt. Việc bạn học ở đâu rất có ý nghĩa khi xin việc làm.

6/ Hãy đi ra nước ngoài: thời sinh viên là cơ hội rất tốt để bạn thử đi nước ngoài để trải nghiệm những nền văn hóa mới lạ, nó sẽ giúp tư duy bạn thay đổi rất nhiều. Nếu bạn nói không có tiền đi thì thực chất là do bạn không năng động. Nếu không đi được ngay năm nhất thì hãy làm thêm, để dành tiền đủ để đi vào năm 3.

7/ Cố gắng làm ở những công ty lớn vài năm sau khi ra trường: được đào tạo bài bản, quen biết nhiều người giỏi, & có 1  CV tốt với vài năm làm việc trong tổ chức lớn sẽ giúp bạn rất nhiều khi chuyển việc.

8/ Đừng để công việc giết chết bạn: bạn bè và gia đình quan trọng hơn công việc. Cố gắng cân bằng giữa công việc & thời gian cho gia đình, bạn bè & cho bản thân bạn. Khi công việc quá căng thẳng & mệt mỏi, nó sẽ giết chết đam mê nghề nghiệp của bạn. Hãy chơi đá banh, ghita, tập võ hay bất cứ thú vui gì bạn thích hàng tuần để tái tạo năng lượng.

Ngoài những điều cơ bản trên, Bạn sẽ khuyên gì thêm cho em bạn & những sinh viên khác?

4 sai lầm khiến bạn luôn là nhà đầu tư thất bại

Làm sao để trở thành nhà đầu tư giỏi là câu hỏi phổ biến nhất trong giới đầu tư, đặt biệt là những người mới bắt đầu tập tành đầu tư. Nhưng đó là 1 câu hỏi sai lầm. Bởi hầu hết các nhà đầu tư đều không thắng được thị trường, nên rất khó để tìm được 1 công thức chiến thắng thị trường, cứ áp dụng mãi là ăn tiền mãi. Vì vậy, thay vì đặt mục tiêu trở thành nhà đầu tư giỏi như Buffet, trở thành nhà đầu tư bớt tệ hơn là mục tiêu hợp lí & khả thi. Trong đầu tư & bất cứ nghề nghiệp gì, ví dụ như chơi thể thao, người mới chơi nên tập trung tránh mắc sai lầm, các cao thủ mới nên luyện tập những sát chiêu cho riêng mình.

Dưới đây là 4 sai lầm lớn nhất mà các nhà đầu tư thất bại thường mắc phải:

1/ Không đa dạng hóa danh mục

Năm 1999, Khi các nhân viên Enron hỏi giám đốc nhân sự trong 1 cuộc họp: “ chúng tôi có nên đầu tư tất cả tiền hưu trí vào cổ phiếu Enron?  Vị giám đốc nhân sự cười & chém: “hiển nhiên, các bạn cứ tất tay vào Enrron”. Kết quả thế nào thì các bạn cũng đã biết.

Từ Enron đến General motors, Kodak hay Leman, hàng loạt các công ty to big to fail trên thế giới đều có thể phá sản. Những cổ phiếu tốt cũng có giai đoạn giảm giá liên tục, Apple cũng có lúc trượt dốc không phanh, vì vậy bạn nào tất tay vào VNM hay những best stocks khác cũng nên cân nhắc đa dạng hóa danh mục của mình.

Nhiều người nói Warren Buffett không áp dụng phương pháp bỏ trứng vào nhiều giỏ, nhưng Berkshire Hathaway của ông có 55 công ty con ở rất nhiều lĩnh vực khác nhau, từ báo chí, dược phẩm, máy bay phản lực…

2/ Trade quá nhiều

Giảm chi phí giao dịch là 1 điều tồi tệ với các nhà đầu tư, vì nó thúc đẩy họ trade quá nhiều. Các nhà đầu tư mới tham gia thị trường thường có xu hướng quá tự tin vào kĩ năng, kiến thức của bản thân, với niềm tin rằng mình sẽ dễ dàng chiến thắng thị trường. Đặt biệt có 1 sự kiện thường lặp lại, đó là những người mới vào thị trường thường chiến thắng trong 1 vài trade đầu. Giống như khi vào sòng bạc, nhà cái thường cho con bạc thắng vài ván để họ hăng máu. Tiền thắng bạc là tiền trên trời rơi xuống nên họ take risk rất cao ở những ván sau. Những điều này có vẻ đơn giản nhưng ngẩm lại tôi đều mắc phải & thua lỗ lớn vì những điều đơn giản đó. Cổ phiếu đầu tiên tôi mua là VSP, lãi 40% trong 2 tuần ở trade đầu tiên. Woa, không ngờ thị trường CK dễ kiếm tiền thế, lão phu ta đây, trình độ thế này phân tích chứng khoán thì chuẩn không phải chỉnh. Phải nghiên cứu chiến lược lướt sóng 2 tuần kiếm 40%. Cứ thế những cú lướt sóng của tôi sau này đã làm tài khoản bốc hơi liên tục.

Nhiều nghiên cứu của các nhà kinh tế các nhà đầu tư càng nhiều kinh nghiệm càng kiếm được nhiều tiền hơn. Và 1 đặc điểm chung của nhiều nhà đầu tư kinh nghiệm là họ trade rất ít. Ví dụ ở TTCK VN, dù downtrend hay uptrend thì năm nào cũng có 2 sóng lớn đủ để kiếm ăn &rút lui an toàn. Các nhà đầu tư kinh nghiệm thường tập trung canh 2 sóng này, thời gian còn lại nghỉ ngơi, nghiên cứu hoặc làm việc khác. Trong khi đó các nhà đầu tư dở thường thích phải ăn tất, sóng to sóng bé, đầu cá thân cá đuôi cá gì cũng phải bắt được hết. Trên diễn đàn Vfpress có rất nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp. 1 Vfer nổi bật là anh Comaogaotien. Nếu để ý bạn sẽ thấy cả 2 sóng lớn đầu năm 2012 & 2013, anh không phải là người bắt được đáy & rất thận trọng khi vào tiền. Đến khi có tín hiệu tốt a mới bắt đầu tham gia, & rút ra ngay khi có những dấu hiệu cảnh báo, mặc cho sau đó TTCK vẫn tăng thêm khoản 15% nữa trước khi rớt mạnh. Đó là cách đánh của nhà đầu tư chuyên nghiệp, nghĩ tới việc giữ tiền trước rồi mới nghĩ tới lợi nhuận.

3/ Lên kế hoạch dài hạn nhưng lại hành động theo tư tưởng ngắn hạn

Nhiều nhà đầu tư có những mục tiêu đầu tư dài hạn để nghỉ hưu sớm, mua nhà, mua xe mới, cho con đi học… nhưng thường hay động theo cảm xúc ngắn hạn. Khi thị trường lên, họ sẵn sàng tất tay những khoản tiền đầu tư dài hạn để ăn con sóng ngắn hạn. Khi thị trường xuống vài phiên, họ lại hoảng loạn bán tháo cổ phiếu, trong khi đó đối với khoản đầu tư dài hạn thì không cần quá bận tâm đến diễn biến thị trường ngắn hạn. Anh @Linhbach sẵn sàng chấp nhận giá chứng khoán giảm 30-50% & rất kỉ luật với cổ phiếu đầu tư dài hạn của mình. Đó là cách chơi chuyên nghiệp & chiến thắng được cảm xúc của mình khi thị trường đi xuống. Trader & investor tham gia TTCK bị cảm xúc chi phối quá nhiều rất khó thành công.

4/ Hỏi sai câu cần hỏi

Trên truyền thông, internet, các diễn đàn, room skype có rất nhiều chuyên gia, & câu hỏi trồng cây gì nuôi con gì, mua khi nào bán khi nào xuất hiện khắp nơi trong TTCK. Thay vì hỏi như vậy, bạn nên hỏi cách các cao thủ phân tích, nhận định, hỏi về xu hướng dài hạn để học tập & phát triển bản thân. Còn việc mua cổ phiếu nào còn tùy thuộc vào mức độ chấp nhận rủi ro & khả năng của mỗi nhà đầu tư. Không cao thủ nào có thể tư vấn cho bạn cả đời. Hãy nhớ mục tiêu dài hạn của chúng ta khi bước vào thị trường là trở thành 1 nhà đầu tư bớt tệ hơn so với lúc đầu, có thể tự dựa vào kiến thức & suy luận của mình để kiếm tiền. Cần hỏi bản thân những câu hỏi như: nếu trade đúng tôi được bao nhiêu, trade sai tôi mất bao nhiêu? Tại sao tôi nên đầu tư vào lúc này? Đó là những câu hỏi quan trọng nhất mà các cao thủ phím hàng không thể trả lời thay bạn được.  

Định giá quyền chọn bằng Black-Scholes model

Đối với trader & các nhà đầu tư phổ thông, giá trị quyền chọn gần như chẳng có ý nghĩa gì trong việc phân tích đầu tư. Nhưng với nhà đầu tư theo trường phái phân tích cơ bản, đặc biệt với dân công nhân tài chính thì tìm hiểu chút ít về option chắc chắn sẽ có đất để áp dụng.

Giả sử bạn định giá equity của HAG ra 17,5 ngàn tỉ VND, khối lượng cổ phiếu là 700tr cổ, thì fair value 1 CP HAG là 25k/cổ. Nhưng phép tính này chỉ đúng khi toàn bộ equity của HAG chỉ là common equity. Còn nếu HAG có loại equity khác như warrants, quyền mua cổ phiếu cho nhân viên, trái phiếu chuyển đổi, bạn phải trừ giá trị của đống options này ra trước khi định giá equity. ESOP & trái phiếu chuyển đổi là 2 loại options mà nhiều cổ phiếu Bluechips ở TT VN đã sử dụng.

Đối với trái phiếu chuyển đổi, trái chủ có quyền chuyển đổi trái phiếu thành 1 số lượng cổ phiếu nhất định. Tỉ lệ chuyển đổi (conversion ratio) nghĩa là 1 trái phiếu đổi được bao nhiêu cổ phiếu. Market conversion value nghĩa là giá trị cổ phiếu chuyển đổi được nếu trái chủ quyết định chuyển đổi ngay. Giá trị này lớn hơn giá trị hiện tại của trái phiếu gọi là Conversion premium. Quyền chuyển đổi  này chính là 1 call option trên underlying asset là cổ phiếu. Giá trị của Option bị tác động bởi các yếu tố sau:

-Giá underlying asset: nếu cổ phiếu công ty tăng giá thì quyền chọn mua ở 1 giá cố định sẽ càng có giá trị hơn.

-Tỉ lệ chuyển đổi

-Thời hạn của trái phiếu chuyển đổi: thời gian càng dài thì quyền chọn càng có giá trị

-Biến động giá cổ phiếu: biến động càng lớn thì quyền chọn càng có giá trị

-Lãi suất: lãi suất tăng thì quyền chọn mua cổ phiếu sẽ càng giá trị

-Cổ tức: cổ tức làm giảm tiềm năng tăng giá của cổ phiếu & giảm giá trị của option

Mô hình định giá quyền chọn phổ biến nhất hiện nay là mô hình Black-Scholes (1973). Mô hình này đoạt giả Nobel kinh tế năm 1997, mặc dù bị nhiều chuyên gia có tiếng buộc tội gây ra cuộc khủng hoảng năm 1987 tại Mỹ. 1 bài viết rất hay về option & mô hình BS ở đây. Công thức BS có vẻ phức tạp nhưng rất hữu ích trong việc định giá quyền chọn. Bạn hoàn toàn có thể tự định giá 1 quyền chọn trong trái phiếu chuyển đổi của MSN, HAG, GMD, FPT…bằng 1 vài phép tính excel không quá phức tạp, hoặc có thể vào trang web này để nhờ nó tính giúp. Chính vì sự đơn giản trong việc tính giá option như vậy, BS có thể coi là người khai sinh ra tài chính hiện đại. Với phép tính đơn giản này, thị trường chứng khoán phái sinh phát triển như vũ bão, nhiều chiến lược đầu tư phức tạp được các chuyên gia tài chính mày mò ra nhờ có BS model mới áp dụng được. Công thức định giá quyền chọn bằng BS như sau:

Chỉ cần thu thập đủ các dữ liệu về giá cổ phiếu, giá thực hiện quyền chọn, biến động giá cổ phiếu, lãi suất phi rủi ro, dividend yield, life của trái phiếu chuyển đổi, sau đó nhập vào excel tính toán theo công thức là xong.