Khi phân tích hoặc định giá doanh nghiệp, 3 câu hỏi cơ bản nhất là thằng này kiếm được bao nhiêu mỗi năm?đã đầu tư bao nhiêu vào các dự án hiện có của nó rồi? Thằng này đang vay bao nhiêu tiền?
Trả lời cho 3 câu này tùy thuộc vào đánh giá của kế toán về lợi nhuận, giá trị sổ sách của vốn chủ & nợ.
Nhiều công ty phải sử dụng các loại tài sản cố định lâu năm, mắc tiền (ví dụ như máy bay), có thể chọn 3 cách là mua đứt, vay 1 khoản lớn để mua, hoặc là thuê về dùng. Thuê & trả tiền thuê hàng năm xét về bản chất cũng ko khác việc mượn tiền để mua tài sản & trả lãi hàng năm. Tiếc là cả IFRS, GAAP & cả VAS đều chọn cách là lờ đi cái logic trên và đối xử với loại tiền thuê này giống như chi phí hoạt động. Tương tự, hạch toán 1 khoản doanh thu hoạt động & chi phí thuê hoạt động quá lớn cũng ko được hợp lí lắm. Phải hạch toán khoản tiền thuê máy bay hàng năm giống như 1 khoản nợ. Nếu khi phân tích ta điều chỉnh như vậy thì các chỉ số có liên quan đến nợ sẽ thay đổi rất mạnh. Chủ đề điều chỉnh các khoản thuê hoạt động thành thuê tài chính là 1 chủ đề ưa thích của CFA institute & gần đây năm nào cũng được ra thi.
A. Sự khác biệt giữa thuê hoạt động & thuê tài chính
a: Thuê hoạt động: (operating lease)
- Thời gian thuê ngắn hơn rất nhiều so với vòng đời của tài sản & tổng hiện giá của chi phí thuê nhỏ hơn nhiều so với giá trị tài sản. Ví dụ doanh nghiệp thuê Audi trong vòng 5 năm (gia hạn hợp đồng từng năm) để chở sếp đi nhậu nhẹt.
- Hết thời hạn, bên thuê (A) trả lại tài sản cho bên cho thuê(B). B thích bán rẻ lại cho A hay cho thằng khác thuê là tùy B. A có quyền ko gia hạn hợp đồng thuê nữa & chịu 1 tí phí.
- Quyền sở hữu tài sản là của B, vì vậy rủi ro lỗi thời hay xe dỏm bị hư hỏng là B chịu.
b: Thuê tài chính: (finance lease): ngược lại hoàn toàn với thuê hoạt động
- Thời gian thuê chiếm gần hết vòng đời tài sản & tổng chi phí thuê gần bằng giá bán. Ví dụ hãng hàng không TangToc (tăng tốc, not tang tóc) thuê tài chính 1 số máy bay mui trần cho hoạt động kinh doanh, thời hạn 20 năm, có điều khoản mua lại sau thời gian thuê.
- Hợp đồng thuê ko cho hủy ngang, hết thời hạn thuê bên A có quyền gia hạn hoặc mua lại với giá rẻ.
- Rủi ro bên A chịu hết, nhiều khi bên B chẳng cần phải mua bảo hiểm cho máy bay.
Như vậy, điểm lớn nhất để phân biệt 2 loại thuê này là quyền sở hữu & rủi ro bên nào sẽ phải chịu.
Thỉnh thoảng có 1 số hợp đồng thuê hết hợp cả tính chất của thuê tài chính lẫn hoạt động, gọi là combination lease.
B. Bên đi thuê hạch toán tài sản này như thế nào?
Đứng về phía doanh nghiệp, họ sẽ tìm cách hạch toán các khoản thuê là thuê hoạt động để tránh phải ghi thêm tài sản, nợ vào báo cáo, làm xấu các chỉ số. Sau đây là 1 số lợi ích của thuê hoạt động:
-Ít tốn chi phí hơn: Khi thuê thì chỉ phải trả phí hàng năm, ko phải tốn tiền đặt cọc lớn hoặc tiền mua luôn tài sản, vì vậy doanh nghiệp có thể dùng tiền đó làm việc khác.
-Giảm rủi ro tài sản lỗi thời: như đã nói trên, đó là rủi ro của bên B
-Ko phải trích lập dự phòng: vì tài sản đi thuê hoạt động ko hạch toán là tài sản của doanh nghiệp mình nên khỏi phải lo chuyện dự phòng, đỡ mệt.
-1 khoản vay ko nằm trong bảng cân đối kế toán: thuê hoạt động ko phải hạch toán tài sản vào Balance Sheet (BS) của mình, cải thiện được các chỉ số về đòn bẩy tài chính.
-Lợi thuế: tại Mỹ, doanh nghiệp có thể tại ra khoản thuê gọi là thuê tổng hợp (synthetic lease) bằng cách hạch toán là thuê tài chính vì mục đích thuế. Thuê tài chính thì tài sản được xem như của mình & được trích khấu hao, tạo lá chắn thuế=> nộp thuế ít hơn. Thêm vào đó, khoản thuê này lại được hạch toán là thuê hoạt động khi lập báo cáo tài chính nên khoản nợ khi thuê tài sản được loại ra khỏi BS
Các ghi nhận trên báo cáo:
- Thuê hoạt động:
+ Lúc bắt đầu khoản vay, ko cần phải ghi nhận gì.
+ Trong khoản thời gian thuê, chi phí đi thuê & trả tiền thuê được ghi nhận trong báo cáo lãi lỗ của bên đi thuê (income statement). Trong báo cáo ngân lưu (cash flow statement), tiền trả cho việc thuê tài sản năm ở dòng outflow của khoản mục " dòng tiền từ hoạt động".
- Thuê tài chính:
+ Lúc bắt đầu, ta phải tính và so sánh giữa hiện giá của dòng tiền sẽ trả cho khoản thuê & giá trị hợp lí của tài sản thuê. Cái nào thấp hơn sẽ được ghi nhận vào tài sản & nợ tương ứng của nghiệp vụ thuê tài chính.
+ Trong khoản thời gian thuê, tài sản được khấu hao, chi phí khấu hao & chi phí trả lãi được ghi nhận trong IS. Chi phí trả lãi được tính bằng cách nhân lãi suất thuê với giá trị còn lại của tài sản ở đầu kì (giá gốc trừ đi khấu hao lũy kế). Trong CF statement, tiền trả cho khoản vay được phân biệt rõ ràng thành trả lãi & trả gốc. Giống như các khoản vay trả góp, phần trả gốc được tính bằng tổng số tiền trả trong kì trừ cho phần lãi.
Ví dụ bạn thuê tài chính 1 máy khoan bê tông xịn để dùng khoan chỉ số Vni đang đổ bê tông ở mốc giá 420, thời hạn thuê 4 năm, gốc 40tr, mỗi năm trả 10tr, lãi suất là 6%/năm.
b1: tính hiện giá của khoản vay phải trả là 40tr trong 4 năm, lãi 6%. Dùng máy tính bấm, easy game. Ra được hiện giá là 34,6 tr.
b2: tính khấu hao hàng năm cho tài sản: = 34.6/4= 8.65
b3: tính chi phí lãi năm thứ nhất: 34.6 * 6% = 2
=> mỗi năm trả 10tr, trong đó chi phí lãi vay 2tr thì còn lại trả gốc là 8tr
(còn tiếp)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét